Historia browaru

Tradycja produkcji piwa w Ciechanowie sięga XIII wieku. Równolegle z budową Zamku Książąt Mazowieckich, powstała miejscowość Rudne, w której wybudowano młyn, cegielnię oraz browar w bezpośredniej bliskości młyna. Istnienie Browaru książęcego związane było z istnieniem i funkcjonowaniem zamku Księcia Janusza. Dokument poświadczający długą historię Browaru znajdujemy w formie zapłaty podatku i nosi datę 1526 rok. Miejscowość Rudne wchłonięta została przez Ciechanów, a w miejscu XIII wiecznego browaru, do dziś istnieje Browar Ciechan. 

W oparciu o dostępne publikacje i dokumenty przyjmuje się, że Browar w Ciechanowie przy ulicy Łaziennej, potem Łazienkowskiej, a dziś Kilińskiego został zakupiony i ponownie uruchomiony w 1864 roku przez rodzinę Wilichów. Było to związane z wydaniem przez cara Rosji rozporządzenia zezwalającego Polakom na prowadzenie działalności gospodarczej na własny rachunek.

Po wstępnym uruchomieniu produkcji sprzedano browar rodzinie Żebrowskich, ale nie poradzili sobie oni z technologią produkcji piwa. Od 1876 roku browar należał do Karola Machlejda, warszawskiego przemysłowca, który zaczynał jako majster piwowarski, praktykujący w browarze dzierżawionym przez swojego ojca na warszawskim Grochowie. Urodzony w 1837 roku, pochodził z rodziny szkockich emigrantów McLeodów. 

Początkowo browar nosił nazwę Marianny i Franciszka Żebrowskich, następnie Karola Machlejda, a od 1878 roku przyjął nazwę Gambrinus. W 1878 jako współwłaściciele browarnianej posesji figurują Karol Machlejd i Maurycy Blumenthal. Zdecydowano, że głównym priorytetem ciechanowskiego browaru będzie jakość. Protektorat św.Gambrinusa miał zagwarantować niezrównany smak warzonych trunków oraz niepowtarzalność średniowiecznych receptur. Wysoką jakość warzonych piw zaświadczało rozpoznawalne na całym Mazowszu godło fabryczne Browarów Parowych i Słodowni Karola Machlejda. Pierwotnie, przedstawiało ono lwa, dumnie siedzącego i wspartego lewą łapą o stojącą tarczę, na której w późniejszym okresie umieszczono inicjały "K.M.". Ten ówczesny znak towarowy stanowiący gwarancję oryginalności produktu, przyjęty został w 1869 roku. Przejęcie tak szacownego godłą zobowiązywało do kontynuacji chlubnych tradycji oraz obligowało do ciągłego rozwoju Browaru w Ciechanowie. Zgodnie z ówczesnymi trendami w branży piwowarskiej, Karol Machlejd od samego początku zaczął warzyć zyskujące coraz szerszą popularność jasne pełne piwa, mocne, pszeniczne i smakowe.

W latach 1877-1878 właściciele otrzymali zgodę „wzniesienie murowanych zabudowań i Browaru na większą skalę. Fakt ten oceniono jako bardzo istotny dla miasta, mogący stać się silnym bodźcem do rozbudzenia życia ekonomicznego i wprowadzenia mieszczan na drogę produkcji przemysłowej oraz krokiem do postępu miasta, które dotąd odznaczało się bezczynnością, biedą i nieporządkiem.” Piwa z browaru ciechanowskiego w ostatniej ćwierci XIX wieku za dwuwiadrowy antałek (około 25 litrów) sprzedawane było w zależności od regionu od 1.80 do 2.10 rubli. Większość rozbieżności cenowych w poważnej części wynikało ze ścierania się konkurencyjnych browarów na danym terenie. Między innymi dlatego właściciel zastrzegł sobie prawo przy podpisywaniu umów z odbiorcami, aby „…obniżyć albo podnieść cenę ze względu na konkurencję…” . Źródło: Listy K. Machlejda. Doskonałą koniunkturę zawdzięczał Karol Machlejd wyśmienitej jakości i szerokiemu asortymentowi warzonych piw. Browar miał w wielu miejscowościach swoje piwiarnie. Do najbardziej reprezentatywnych należały punkty w Mławie i Ciechanowie. Zgodnie z ówczesnymi trendami bawaryje te miały zaleconą sprzedaż piwa „...na kufle i butelki /.../ zawsze świeże i zdrowe.”  

W 1895r. ukończono jednopiętrowy budynek z sutereną, stojący do dziś na terenie Browaru. Zasadnicze dla funkcjonowania Browaru inwestycje kontynuowano do połowy lat 90-tych XIX wieku. Po śmierci Karola Machlejda w 1906 r. długo ciągnęły się sprawy likwidacyjne. W 1921 r. powstała spółka akcyjna Istniejący od 1864 roku Browar Parowy Ciechanowski, której udziałowcami stali się spadkobiercy Machlejda. Rok wcześniej, w ramach reparacji wojennych zakupiono filtry do wody, urządzenie do zmechanizowanego rozlewu piwa, a w 1929 roku nową warzelnię oraz maszyny parowe, tym samym modernizując większość wyposażenia Browaru.

Browar poniósł dużo większe straty podczas napaści Rosjan (byli w Ciechanowie tylko siedem dni), niż podczas całej I wojny światowej, z rekwizycjami włącznie. Armia Czerwona nie tylko niszczyła nieznane im nowe urządzanie piwowarskie, ale też wypili „wszystko piwo z brzeczką całą”. Być może, zdarzenie to pomogło naszym ułanom z 203 Pułku Ułanów Kaliskich roznieść ich na szablach, niszcząc Michaiłowi Tuchaczewskiemu jedyne źródło informacji - radiostację. Na przełomie lat 1930-1931, rozpoczęto produkcję lemoniady i wód gazowanych w trzech smakach, rozlewano również ocet i esencje spożywcze. Najsłynniejszym napojem piwnym produkowanym przez Browar w Ciechanowie był Krzepiak Karola Machlejda, który w konfrontacji z podobnymi wyrobami z Browarów Reycha czy Haberbuscha, za jego walory smakowe był uważany jako daleko lepszy. W okresie międzywojennym nie było łatwo. Handel oraz restauracje były w dużej części w rękach Żydowskiej społeczności Ciechanowa, a warunki przez nich stawiane, były nie do przyjęcia. W obronie przed takimi praktykami, Polacy tworzyli różne organizacje skupiające w plantatorów buraków cukrowych, restauratorów czy handlowców. W tym okresie Machlejdom udało się wynegocjować i rozpocząć współpracę z Płockim Stowarzyszeniem Restauratorów. Po podpisaniu tej umowy Julian Machlejd napisał: „…najlepszy dowód, dojrzałości kupców polskich, którzy rozumieją, że w jedności siła”. Po czym zatwierdził nowy znak graficzny Browaru z patriotycznym przesłaniem.

W latach 1950-1954 przeprowadzono gruntowną modernizację Browaru. Zmodernizowano m.in. rozlew piwa do beczek i butelek, transport słodu i napęd maszyn, wymieniono również naczynia warzelnicze oraz zainstalowano dwanaście emaliowanych tanków leżakowych. Zasadnicza działalność modernizacyjna miała miejsce w latach 1955-1968 (podobnie jak poprzednią przeprowadzono ją bez przerywania procesów produkcyjnych). W tym okresie zmodernizowano niemal cały proces wytwarzania piwa, adaptowano nowe piwnice na leżakownie, rozbudowano fermentownię, wybudowano stację zmiękczania wody oraz budynek socjalny. 

Jednym z bardziej efektywnych dyrektorów Browaru była p.Urszula Ozdarska (1993-2001). Rozpoczęła szeroko zakrojone prace modernizacyjne. Wprowadzono wówczas nowe rozwiązania linii technologicznych, wyeliminowano całkowicie kontakt wytwarzanego piwa ze stalą czarną i miedzią, rozbudowano i zmodernizowano warzelnię, wydział tanków pośredniczących oraz rozlew piwa. Utworzono także własne laboratorium mikrobiologiczne. Przed prywatyzacją, Browar w Ciechanowie był częścią Browarów Warszawskich, od których większość akcji wykupiła Braun Union. Austriacy 31 marca 2001r. zamknęli ciechanowski Browar.